پیشینه ی ترجمه در ایران (ویکی پدیا)
پیشینهٔ ترجمه در ایران به روزگار هخامنشیان میرسد (۵۵۹-۳۲۱ ق.م.). گستردگی این شاهنشاهی و ارتباطات گستردهٔ آن با سرزمینهای دیگر ترجمه را امری بایسته ساخته بود. کتیبههای هخامنشیان معمولاً به سه زبان فارسی باستان، اکدی، و ایلامی نوشته میشدهاست.
در مراکز علمی عصر ساسانیان، مانند سلوکیه، تیسفون، و گندیشاپور آثار فراوانی از زبانهای گوناگون متداول در آن روزگار همچون سانسکریت، یونانی، لاتینی، و سریانی به پهلوی ترجمه میشد. نخستین ترجمهٔ دوران ساسانیان را مربوط به عصر خسرو اول انوشیروان میدانند. از نامدارترین آثاری که در این دوره ترجمه شد، باید به ترجمهٔ پنچه تنتره یا کلیله و دمنه ازسانسکریت به فارسی پهلوی اشاره کرد.
همچنین، در آغاز تمدن اسلامی ترجمههای متعددی از کتب فلسفی و علمی یونانی به پهلوی موجود بود.کار ترجمه در ایران با کتابهای درسی دارالفنون رونق گرفت و بر اثر احیاء صنعت چاپ و اعزام محصلین به خارج گسترش یافت. از آنجا که هدف تأسیس این مؤسسه تربیتی در زمان عباس میرزا و به پیشنهاد روشنفکران و آزادیخواهان، اخذ تمدن و علوم و معارف مغرب زمین عنوان شده بود، لذا به استخدام معلمین خارجی نیز اقدام گردید. همچنین کتب درسی خارجی در زمینهٔ علوم، ادبیات، تاریخ، پزشکی و غیره با کمک همین معلمین به فارسی برگردانده شد. پس از چندی به توصیهٔ عباس میرزا به ترجمه آثار ادبی نیز پرداختند. از آنجاکه محصلین بیشتر به فرانسه اعزام می شدند زبان فرانسوی در کشور رایج و با گستردگی آن نه تنها آثار نویسندگان فرانسوی بلکه آثار ادبی دیگر زبانهای اروپایی مثل آلمانی، روسی، لهستانی، مجاری،اسپانیایی، پرتغالی نیز به فارسی برگردانده شد. نخستین نمایش نامه ای که از فرانسه به فارسی ترجمه شد، نمایشنامه "مردم گریز"، اثر مولیر است. دو کتاب تاریخی "پطر کبیر" و "شارل دوازدهم" اولین سفارش ترجمه ای بود که عباس میرزا به میرزا رضا مهندس داد. "انحطاط و سقوط امپراطوری روم" سفارش دیگر او به همین مترجم بود. نهضت ترجمه و نشر کتاب پس از مرگ عباس میرزا و فتحعلی شاه، در دوران محمد شاه قاجار دچار فترت شد، ولی در عهد ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه به اوج خود رسید. محمد طاهر میرزا ومحمدحسن خان اعتماد السلطنه پرکارترین مترجمان این دوره بودند. از مشهورترین ترجمههای محمد طاهر میرزا "سه تفنگدار" ، "کنت مونت کریستو" ، "لوئی چهاردهم و عصر و قرنش" را می توان نام برد. "طبیب اجباری" ، "سرگذشت خانم انگلیسی" ، "داستان روبنسون سوئیسی" و "شرح احوال کریستف کلمب" نیز از بهترین آثار ترجمهاعتمادالسلطنه به شمار می رود. البته اکثر این ترجمه ها، بیش از آنکه یک ترجمه باشند، اقتباس، یا به قول درایدن ،imitation هستند. پس از جنگ جهانی دوم، زبان انگلیسی جای زبان فرانسه را به عنوان زبان دوم گرفت و گسترش روزافزون یافت. امّا با وجود اینکه انگلیسی امروزه زبان دوم اکثریت محصلین ایرانی به شمار می رود، در قلمرو ادبیات هنوز هم بهترین مترجمان ما اغلب کسانی هستند که از زبان فرانسه ترجمه کرده اند.
تعداد بازديد : 2659
تاریخ انتشار: یک شنبه 25 تير 1391 ساعت: 11:11
برچسب ها : پیشینه ترجمه در ایران,گروه مترجمین لیان,
ترجمه ی متون علمی (کاظم لطفی پور ساعدی)
در متون علمی بیش از همه مترجم باید توجه خاصی به معادل واژگانی مبذل دارد . یک عنصر اژگانی معین در سیاقهای علمی مختلف ممکن است دارای مفاهیم مختلف باشد . برای نمونه واژه ی factor در متون علوم انسانی به معنای "عامل" و در متون ریاضی به معنای " عامل مشترک " است . واژه ی inept در متون عادی به معنای " نامناسب ، مزخرف " و در متون حقوقی به معنای " باطل و ملغی " است . واژه ی power در متون عادی به معنای " قدرت " و در متون فیزیک به معنای "نیرو "و در متون ریاضی به معنای " توان " است . واژه ی snare در متون عادی به معنای " دام و تله " و در متون موسیقی به معنای " زه های مخصوص طبل نظامی " و در متون پزشکی به معنای " زه مخصوص از بین بردن غدد " است . واژه ی root در متون عادی به معنای " ریشه " در متون ریاضی به معنای " جذر " است .
خلاصه عناصر واژگانی قسمتی از ارزش لغوی خود را ( علاوه بر سایر عوامل درون زبانی و برون زبانی ) از سیاق متن مربوطه میگیرند . اگر مترجم در جریان ترجمه بدن توجه به سیاق به دادن معادل های ترجمه ای واژه ها مبادرت ورزد کار وی منجر به پیدایش متنی خواهد شد که توسط متخصصین مربوطه قابل فهم نخواهد بود .
تعداد بازديد : 1833
تاریخ انتشار: پنج شنبه 11 خرداد 1391 ساعت: 20:54
برچسب ها : گروه مترجمین لیان,ترجمه ی متون علمی,
ترجمه ی صناعات ادبی ( کاظم لطفی پور ساعدی)
تصور میرود که ترجمه ی صناعات مختلف ادبی بین زبانها ( برای نمونه بین زبان های فارسی و انگلیسی ) مسائل زیادی را بوجود نیاورد . تنها عاملی که میتواند مشکل ایجاد کند نمادهای به کار رفته در این صنایع هستند ، زیرا کاربرد و معنای نمادین کلمات با توجه به فرهنگ های مختلف ممکن است در زبانهای مختلف تفاوتهایی داشته باشد. برای نمونه کلمه ی "owl" (جغد)در فرهنگ انگلیسی نماد" ذکاوت و هوش" و در فرهنگ فارسی نماد" نحسی و شومی" است . کلمه ی "bull" (گاو نر) در فرهنگ انگلیسی "نماد تحمل و مقاومت" ، و در فرهنگ فارسی نماد" نفهمی" است . واضح است که در ترجمه ی نمادها آنچه باید مورد نظر مترجم باشد معنای ارجاعی کلمات مربوط نیست بلکه معنای نمادین و مجازی آنهاست . چنانچه معنای نمادین کلمه ای در زبان های مبدا و مقصد مشابه باشد اشکالی پیش نخواهد آمد ولی در صورت ناهمگونی معنای نمادین در فرهنگ زبان های مبدا و مقصد مسائلی پیش خواهد آمد . ما این مساله در در رابطه باترجمه ی صناعات ادبی" تشبیه و استعاره " ذیلا بررسی میکنیم .
تعداد بازديد : 2944
تاریخ انتشار: یک شنبه 24 ارديبهشت 1391 ساعت: 13:50
برچسب ها : ترجمه ی صناعات ادبی,گروه مترجمین لیان,
برابریابی معنایی در ترجمه(فرزانه فرحزاد)
پس از دیدن این توضیح ممکن است یا دو کلمۀ "درد" و "رنج" را در فارسی به خاطر بیاوریم و یا به فرهنگ دوزبانه مراجعه کنیم. فرهنگ دو جلدی آریانپور معادلهای فارسی زیر را برای آن ذکر می کند:
که همه در زبان فارسی کم و بیش مترادف به حساب می آیند. کدام یک را باید در ترجمۀ جمله های 1و2 بکار برد؟
یکی از دقیقترین شیوه ها این است که "وجوه اشتراک و وجوه افتراق معنایی هر یکاز معادل هارا فهرست کنیم"(نایدا،1974،ص64).
|
درد
|
رنج
|
مصیبت
|
محنت
|
وجه اشتراک
|
احساس ناخوشایند
|
احساس ناخوشایند
|
احساس ناخوشایند
|
احساس ناخوشایند
|
وجه افتراق
|
غالبا جسمی
|
هم جسمی و هم روحی
|
روحی
|
روحی
|
با بررسی این اطلاعات در میابیم که در جملۀ شمارۀ 1 بهتر است pain "درد" ترجمه کنیم و در جملۀ شمارۀ 2"رنج":
تعداد بازديد : 2123
تاریخ انتشار: شنبه 23 ارديبهشت 1391 ساعت: 10:50
برچسب ها : برابر یابی معنایی,گروه مترجمین لیان,
انواع ترجمه از دیدگاه کت فورد،قسمت آخر ( کاظم لطفی پور ساعدی)
ج) ترجمه ی آزاد در مقابل ترجمه ی وابسته :
معیاری که کت فورد برای این تقسیم بندی برگزیده مرتبه ی واحد ساختمانی زبان میباشد که آن را از دستور سیستمیک هالیدی گرفته است . در این دستور مراتب معینی برای واحدهای ساختمان زبان در نظر گرفته شده است :
متن text
جمله ی غیر ساده sentence
جمله ی ساده clause
عبارت group
کلمه word
که میان مراتب مذکور رابطه ی سلسله مراتبی برقرار بوده و واحدهای هر مرتبه از عناصر مرتبه ی مادون خود تشکیل میشود . اکنون اگر در جریان ترجمه،فرایند جایگزینی عناصر متنی زبان مبدا با توجه به کل محتوا و پیام و بدون در نظر گرفتن مراتب مختلف واحدهای ساختمانی زبان مبدا انجام گبرد ترجمه ی آزاد نامیده میشود . ولی اگر مترجم سعی کند مراتب مختلف زبان مبدا را بدون تغییر به زبان مقصد منتقل کند یعنی جمله را به جمله ، عبارت را به عبارت ، کلمه را به کلمه و غیره ترجمه کند چنین ترجمه ای ترجمه ی وابسته نامیده میشود . اصطلاحات متداولی از قبیل ترجمه آزاد ،ترجمه تحت اللفظی و ترجمه ی کلمه به کلمه که در مورد انواع ترجمه به کار میرود ، تا حدودی با تقسیم بندی مذکور رابطه دارد ، بدین ترتیب که ترجمه ی کلمه به کلمه ، همان ترجمه ی وابسته در مرتبه ی کلمه است . ترجمه ی آزاد ترجمه ایست غیر وابسته ، که در انتخاب معادل هیچگونه محدودیت مرتبه ای برای آن وجود ندارد و ترجمه ی تحت اللفظی که حد واسط این دو نوع ترجمه است و در آن ترجمه ی کلمه به کلمه با تغییرات مختصری بر حسب دستور زبان مقصد اجرا میگردد . مثال :
برای ترجمه ی متن فرسی خداحافظ به زبان انگلیسی سه نوع معادل میتوان بافت :
ترجمه ی کلمه به کلمه God protector
ترجمه ی تحت اللفظی God protect you
ترجمه ی آزاد Good bye
تعداد بازديد : 3878
تاریخ انتشار: چهار شنبه 20 ارديبهشت 1391 ساعت: 9:40
برچسب ها : گروه مترجمین لیان,انواع ترجمه,
انواع ترجمه از دیدگاه کت فورد(کاظم لطفی پور ساعدی)
ب ) ترجمه کلی در مقبل ترجمه ی محدود :
معیار این تقسیم بندی سطوح ساختمانی زبان است . ساختمان زبان سطوح مختلفی دارد مثلا واج شناسی ، واج آرایی ، تکواژ شناسی ، نحو ، نگاره شناسی و غیره . در ترجمه ی محدود ، جایگزینی عناصر متنی زبان مبدا توسط عناصر متنی زبان مقصد در همه ی سطوح ساختمانی صورت نمیگیرد . مثلا در پاره ای از ترجمه ها به جای کلمه ی انگلیسی "image" در فارسی ایماژ به کار میرود که فقط نگاره شناسی و واج شناسی ( ویژگی های واجی ) زبان فارسی جایگزین زبان مبدا شده استو از این نظر ترجمه ی محدود محسوب میشود . همچنین در پاره ای از سخترانی های رادیویی یا برنامه ی اخبار به زبان آذربایجانی که اغلب از روی مطالب و اخبار موجود به زبان فارسی ترجمه میشوند ترجمه ی مربوط از نوع ترجمه ی محدود است ، زیرا عمدتاً عبارات و کلمات فارسی بدون تغییر تکرار میشوند و تنها فصل پایانی جمله از زبان مقصد منتقل میشود . در این موارد گاهی حتی واج شناسی و نحو زبان مبدا به زبان مقصد منتقل میشود ، مثلا واژه هایی نظیر استمداد و اطلاع که واجهای آنها در فارسی و آذربایجانی با هم تفاوت دارد در ترجمه های مذکور با واج شناسی زبان مبدا استعمال میشوند :
با واج شناسی آذربایجانی : ittila - istimdad
با واج شناسی فارسی : ettela - estemdad
در مورد ساختمان نحوی میتوان از مواردی نظیر ترتیب قرار گرفتن صفت و موصوف نام برد که در فارسی صفت بعد از موصوف و در آذربایجانی باالعکس قرار میگیرد . در چنین مواردی گاه ترتیب نحوی فارسی به آدربایجانی تبدیل میشود . برای ترجمه ی محدود میتوان مثالهای زیادی از واژه های عاریتی موجود در زبانها برشمرد که اغلب عناصر واژگانی زبان مبدا به زبان مقصد منتقل میگردد و تناها ویژگی های واج شناسی و واج آزایی زبان مقصد جایگزین این ویژگی های زبان مبدا میشوند . مثلا در کلیه ی واژه های فارسی وارد شده به زبان آذربایجانی ویژگیهای واج شناسی و واج آرایی زبان آذربایجانی جایگزین ویژگی های فارسی شده اند، چون در زبان فارسی واج /اَ/ در موضع پایانی کلمات واقع نمیشود ( به استثنای نه ) و برعکس در زبان آذربایجانی واج /اِ/ در موضع پایانی واقع نمیشود پس واج /اِ/ پایانی کلیه ی واژه های فارسی به در زبان آذربایجانی به /اَ/ یا /آ/ تبدیل میشود .
در ترجمه ی کلی عمل جایگزینی عناصر متنی در کلیه ی سطوح از نگاره شناسی گرفته تا سطوح معنایی و کاربردی انجام میگیرد و عناصر زبان مبدا در هیچ سطحی به زبان مقصد منتقل نمیشود.
تعداد بازديد : 2608
تاریخ انتشار: شنبه 2 ارديبهشت 1391 ساعت: 19:59
برچسب ها : گروه مترجمین لیان,انواع ترجمه,
انواع ترجمه از دیدگاه کت فورد (کاظم لطفی پور ساعدی)
انواع ترجمه از دیدگاه کت فورد :
کت فورد که ترجمه را جایگزینی عناصر متنی زبان مبدا بوسیله ی عناصر متنی زبان مقصد میداند ، آن را به 3 نوع تقسیم میکند که به مرور در مورد هر یک توضیحاتی میدهیم :
الف) ترجمه ی کامل در مقابل ترجمه ی ناقص :
در اینجا معیار تقسیم بندی ، میزان و مقدار عناصری از متن زبان مبدا است که ترجمه میشود . اندازه ی یک متن با توجه به شرایط و نیازهای ارتباطی ممکن است بین یک جمله ی ساده یا یک پاراگراف یا فصل کتاب و یا یک یا چند جلد کتاب تغییر کند . در ترجمه ی کامل ، تمامی یک متن تسلیم عمل ترجمه میگردد ، یعنی تمامی قسمتهای متن زبان مبدا بوسیله ی مواد متنی زبان مقصد جایگزین میشود . در حالی که در ترجمه ی ناقص بعضی قسمتهای متن زبان مبدا عیناً به زبان مقصد منتقل میشود . علت این عدم ترجمه را به غیر قابل ترجمه بودن یک عنصر در زبان مبدا مثلا به سبب نبودن معادل شناخته شده و یا به روش یا تاکتیک ویژه ی یک مترجم و یا ضرورتهای پیامی متن مربوطه نسبت داد.
جهت مشاوره و سفارش :
تعداد بازديد : 4627
تاریخ انتشار: یک شنبه 27 فروردين 1391 ساعت: 13:51
برچسب ها : گروه مترجمین لیان,انواع ترجمه,
نگاهی به زندگی مترجم بزرگ ، نجف دریا بندری
نجف دریابندری فرزند ناخدا خلف ظلم آبادی در ۱ شهریور۱۳۰۸ در آبادان متولد شد. دورهٔ ابتدائی را در مدرسه ۱۷ دی گذراند و وارد دبیرستان رازی شد. وی حدود سال سوم دبیرستان، تحصیل را رها کرد و به دنبال کار رفت.حضور انگلیسیها در تأسیسات نفتی شهر آبادان و تردد آنان در سطح شهر و کاربرد آن زبان وی را به یادگیری زبان انگلیسی علاقمند ساخت و به طور خودآموز به فراگیری این زبان پرداخت. در سال ۱۳۳۲ اولین اثر خود را که ترجمهٔ کتاب معروف «وداع با اسلحه» ارنست همینگوی بود، برای چاپ به تهران فرستاد. همزمان با چاپ این کتاب در سال ۱۳۳۳، به دلیل فعالیتهای سیاسی در آبادان به زندان افتاد و بعد از یکسال، به زندان تهران منتقل شد.
- از این لحاظ (مجموعه مقالات)
- افسانه اسطوره، شرح چند نظریه در افسانه شناسی و نقد یک اصطلاح
- فلسفه روشناندیشی
- کتاب مستطاب آشپزی
- پیرمرد و دریا اثر ارنست همینگوی
- ماجراهای هکلبری فین اثر مارک توین
- بیگانهای در دهکده اثر مارک توین
- گور به گور اثر ویلیام فاکنر
- یک گل سرخ برای امیلی اثر ویلیام فاکنر
- رگتایم اثر ادگار لورنس دکتروف
- بیلی باتگیت اثر ادگار لورنس دکتروف
- پیامبر و دیوانه اثر جبران خلیل جبران
- بازماندهٔ روز اثر کازئوایشی گورو
- آنتیگونه اثر سوفوکل
- چنین کنند بزرگان اثر ویل کاپی (عنوان اصلی: انحطاط و سقوط تقریباً همهٔ افراد)
- قدرت اثر برتراند راسل
- تاریخ فلسفه غرب اثر برتراند راسل
- عرفان و منطق اثر برتراند راسل
- فسانه دولت اثر ارنست کاسیرر
- فلسفه روشن اندیشی اثر ارنست کاسیرر
- کلیها اثر هیلری استنیلند
- معنی هنر اثر ایزا برلین
- تاریخ سینما اثر آرتور نایت
جهت مشاوره و سفارش :
تعداد بازديد : 2428
تاریخ انتشار: چهار شنبه 22 فروردين 1391 ساعت: 19:26
برچسب ها : گروه مترجمین لیان,نجف دریا بندری,مترجم بزرگ,,
نقد ترجمه
جهت مشاوره و سفارش :
تعداد بازديد : 2161
تاریخ انتشار: چهار شنبه 22 فروردين 1391 ساعت: 9:48
برچسب ها : گروه مترجمین لیان,نقد ترجمه,
ترجمه چیست؟
با توجه به آنچه که درفرهنگ لغات گفته شده است، ترجمه شامل تغییر شکل دادن یک عبارت از حالت اصلی آن بر حالتی که مربوط به زبان گویشی شما یا دیگر زبان است گفته می شود. در اصل فرآیند ترجمه همان تغییر قالب و شکل جملات است. در اینجا قالب و شکل زبان همان کلمات، عبارات، جملات و پاراگراف ها و هر آنچه که مربوط به زبان و دستور زبان زبان گفتاری و نوشتاری می شود، مدنظر است. به این قالب و شکل از زبان، زبان و ساختار سطحی زبان گفته می شود. این بخش ساختاری زبان را ماهمیشه در قالب نوشتاری و یا شنیداری مشاهده کرده ایم. این زمان ترجمه متن شکل و قالب زبان منبع جایگزین شکل و قالب زبان ثانویه (هدف، مقصد) می شود. اما چگونه این تغییر و جایگزینی صورت می گیرد؟ در زمان انجام ترجمه چه تصمیماتی گرفته می شود؟
در اینجا من قصد دارم بگویم که چگونه در زمان ترجمه منبع اصلی به زبان مقصد، انتقال می یابد. این همان تغییر فرآیند انتقال قالب اولیه به قالب ثانویه زبان است که از طریق ساختار معنایی لغات این فرآیند انجام می شود. که این فرآیند معنایی باید به نزدیک ترین حالت معنایی جمله و عبارت، انجام شود. فقط اینجا قالب ها و ترتیت قرار گرفتن کلمات تغییر می کند، اما از نظر معنایی این لغات باید در زبان مقصد هم به درستی و بطور مناسب و معنا دار در کنار هم قرار گیرند. این فرآیند تغییر قالب که مترجم انجام می دهد، همان تغییر زبان مبدا به زبان مقصد گفته می شود.
بنابراین، فرآیند ترجمه را می توان شامل مطالعه ی لغوی، ساختار دستور زبانی، موقعیت مکالمه، جنبه فرهنگی زبان و متن اصلی (مقصد) دانست که تکمیل آن به منظور، برگزیدن بهترین تفسیر و معنا برای متن، که مناسب ساختار لغوی و دستور زبانی با زبان هدف (مقصد) باشد، صورت می گیرد.
جهت مشاوره و سفارش :
تعداد بازديد : 2329
تاریخ انتشار: چهار شنبه 5 فروردين 1391 ساعت: 20:48
برچسب ها : گروه مترجمین لیان,ترجمه چیست؟,
اولین زن مترجم ایرانی که بود؟
جهت مشاوره و سفارش :
تعداد بازديد : 1895
تاریخ انتشار: چهار شنبه 12 فروردين 1391 ساعت: 20:44
برچسب ها : گروه مترجمین لیان,اولین زن مترجم ایرانی,,